Slepo crevo (crvuljak, latinski –appendix vermiformis) predstavlja mali, prstoliki deo debelog creva koji se slepo završava i nalazi u donjem delu stomaka, više udesno. Zapaljenje ovog dela creva stručno se naziva apendicitis.

Upala slepog creva dovodi do bola sa desne strane donjeg dela stomaka. Međutim, kod većine ljudi bol počinje oko pupka a zatim se pomera udesno i nadole. Sa napredovanjem zapaljenja, bol se obično pojačava.

Iako se apendicitis može javiti kod bilo koga, najčešće se javlja kod ljudi između 10 – 30 godine starosti. Apendicitis se leči antibioticima i hirurškim uklanjanjem slepog creva.

Simptomi

Simptomi upale slepog creva mogu biti:

• Iznenadni bol koji počinje sa desne strane donjeg dela stomaka
• Iznenadni bol koji počinje oko pupka i često se pomera u donje-desni deo stomaka
• Bol može da se pojačava sa kašljanjem i hodanjem
• Mučnina, povračanje, gubitak apetita
• Povišena telesna temperatura
• Nadimanje u stomaku, gasovi

Mesto bola može varirati, zavisnosti od starosti i pozicije slepog creva. U trudnoći se može činiti da bol potiče iz gornjeg dela stomaka jer se slepo crevo nalazi podignuto tokom trudnoće.

Uzroci

Upala slepog creva se obično javlja kada se njegova unutrašnjost zapuši. Ovo može biti usled prisustva komadića stolice, stranog tela, uvećanog limfnog tkiva i dr. U tako zatvorenoj šupljini se nakupljaju bakterije i sluz. Bakterije se zatim brzo umnožavaju, dolazi do zapaljenja sluznice slepog creva, otoka i stvaranja gnoja. Ukoliko se ne leči odmah, slepo crevo može da pukne što predstavlja ozbiljno stanje.

Komplikacije

Upala slepog creva može dovesti do ozbiljnih komplikacija kao što su:

• Pucanje slepog creva (ruptura apendiksa). Nakon pucanja slepog creva dolazi do širenja infekcije po stamaku. Tom prilikom se zapaljenje širi i na trbušnu maramicu, a ovo stanje se stručno naziva peritonitis. Peritonitis može biti životno-ugrožavajuće stanje i zahteva hitno hirurško lečenje, uklanjanje slepog creva i gnoja iz stomačne duplje.
• Nakupljanje gnoja u stomaku. Ukoliko dođe do pucanja slepog creva, može se razviti ograničeno, lokalizovano gnojno zapaljenje koja se zove apsces. Ovo stanje se leči hirurški kada se uklanja gnojni sadržaj. Tom prilikom hirurg može postaviti cevčicu kroz zid stomaka koja omogućava da se sadržaj apscesa prazni tokom nekoliko dana. Istovremeno pacijent dobija antibiotike kako bi se smanjila infekcija. Uklanjanje slepog creva se može odložiti i obaviti kada se gnojna infekcija smiri, ili se uraditi istovremeno sa uklanjanjem apscesa.

Dijagnoza

Kako bi postavio dijagnozu, lekar - hirurg će obaviti detaljan fizikalni pregled i postaviti pitanja o zdravstvenom stanju i simptomima. Lekar će posebnu pažnju obratiti na pregled stomaka i lokalizaciju bolnog mesta, nežno prelazeći rukom (palpirajući) ceo trbuh. Kada naglo pogine ruku posle pritiska na bolno mesto, obično se bol kod upale slepog creva poveća. Može se desiti da se mišići trbuha kontrahuju kao odgovor na pritisak trbuha iznad mesta upaljenog slepog creva, zbog čega stomak može biti tvrd a ovo stanje se naziva defans.

Lekar može tražiti dodatne analize kako bi potvrdio dijagnozu apendicitisa:

• Analize krvi, gde povišen broj leukocita i drugi markeri mogu ukazivati na postojanje zapaljenja.
• Analiza urina, kako bi se isključila urinarna infekcija, kamen u bubregu i druga nefrološka oboljenja kao uzrok bola.
• Različite vizualizacione (imidžing) metode kako bi se potvrdio apendicitis ili drugi uzroci bola, kao što su ultrazvuk stomaka, rendgen snimak stomaka, kompjuterizovana tomografija, magnenta rezonanca i drugi.

Lečenje

Lečenje apendicitisa podrazumeva hirurško uklanjanje slepog creva (apendektomija) uz primenu antibiotika. Hirurško lečenje može biti klasično, otvaranjem prednjeg trbušnog zida, ali i kroz mali otvor na stomaku (laparoskopski). Laparoskopska hirurgija omogućava brži oporavak, zalečenje sa manjim bolom i manjim ožiljkom, ali nije uvek opcija za sve pacijente. Lekar će predložiti optimalno lečenje za svakog pacijenta ponaosob u odnosu na raširenost bolesti, starost pacijenta, pridružene bolesti i druge karakteristike.

Ukoliko upala slepog creva nije ozbiljna i ne zahteva hirurgiju, apendicitis se može lečiti samo antibioticima.